Þarna hitti Þorvaldur Gylfason

naglann þráðbeint og rak hann á bólakaf í sjálftökuhjartað sem hefur verið við lýði því miður allt of lengi. Burt með sjálftökuhyskið...

Góðar stundir.

Kvótakerfið varðaði veginn

Líú að einangrast í eigin yfirgangi

Ofbeldishótanir Líú taka stöðugt á nýjar myndir, sá dagur kemur að Líú einangrast í eigin frekju og yfirgangi sem virðist ekki neinum takmörkunum sett. Smávægilegar ábendingar um starfshætti Líú má svo lesa um hér.

Góðar stundir.

LÍÚ hótar úrsögn úr SA

Það er ekki upp þá logið

þessa víkinga. Hvar fær Sigurður fjármagn í þetta dæmi, eða leggja einhverjir aðrir það til og Siggi fjármálaséní borgar svo sinn hluta með nafni sínu sem að eigin sögn er gríðarlega verðmætt enda með frábæran og farsælan starfsferil í pokahorninu?

Góðar stundir.

Vilja Kaupþing í Lúxemborg

Íslenska ríkið á vanskilaskrá hjá INTRUM

Það hlýtur að teljast hinn sjálfsagðasti hlutur að ríkisvaldið verði sett á skrá hjá Intrum með þeim sem ríkisvaldið sjálft hefur komi þangað með afspyrnulélegum stjórnarháttum. Vanskil ríkisvaldsins bæði við byrgja tengt heilbrygðisgeiranum og svo Slysavarnarfélaginu Landsbjörg ætti að meðhöndla á jafnræðisgrundvelli, ekki satt? Sjá hér.

Góðar stundir.

Þjóðverjar lána Íslandi

Svona er þetta gert

og ef þetta er rétt þá er tímabært að fara að bretta upp ermar. Nánari umfjöllun um þetta sukk er hér...

Góðar stundir.

Verklagsreglur brotnar við lánveitingar

Uppruni helmingaskiptareglunnar og ástæðurnar fyrir hruni Íslands

Ætlar linkindin aldrei að líða hjá?

Grein eftir Þorvald Gylfason úr Skírni

Hrun bankakerfisins og fálmkennd og hikandi viðbrögð ríkisstjórnarinnar við hrapinu hingað til afhjúpa hyldjúpa bresti í innviðum íslenzks samfélags. Þessar dauðadjúpu sprungur – orðin eru sótt í vöggukvæðið Sofðu unga ástin mín eftir Jóhann Sigurjónsson – ættu að vera á allra vitorði, enda hafa þær um langt árabil verið kembdar í þaula á opinberum vettvangi. Tölurnar tala ómyrku máli: færri en þrír af hverjum tíu Íslendingum bera traust til Alþingis og til réttarkerfisins samkvæmt ítrekuðum mælingum Gallups (Capacent) mörg ár aftur í tímann. Og það var áður en bankarnir hrundu. Almenningur veit sínu viti. Venjulegt fólk ber skýrt skynbragð á heiminn í kringum sig og hefur heilbrigða og óspillta réttlætiskennd: það er skilgreining á venjulegu fólki. Rótgróin og að minni hyggju réttmæt vantrú venjulegs fólks á stjórnmálastéttinni og jafnframt á réttarkerfinu, sem stjórnmálastéttin hefur byggt eins og skuggsjá af sjálfri sér, vitnar um dauðadjúpar sprungur, sem stjórnmálaöflin hafa þó aldrei fengizt til að viðurkenna, hvað þá heldur til að fylla. Brestirnir teygja sig marga áratugi aftur í tímann. Þetta er samfelld sorgarsaga, sem nú loksins verður ekki lengur undan vikizt að skrá rétt. Nú, þegar Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn er kominn til skjalanna sem ábekingur að síðbúinni neyðarefnahagsáætlun ríkisstjórnarinnar og björgunarleiðangurinn hefur blessunarlega lagt úr höfn, og þótt fyrr hefði verið, þarf að gera upp sakirnar – big time eins og kaninn segir. Nú er einskis að bíða. Hefjumst handa.

Byrjum í Danmörku: „Ekstrabladet í Kaupmannahöfn hefur að undanförnu haldið uppi hinum fáránlegasta fréttaflutningi frá Íslandi, sem að vonum hefur vakið hér mikla athygli og allverulega gremju. Fyrir nokkru skýrði það frá því með stórum fyrirsögnum, að íslenzkt fjármála- og atvinnulíf væri svo sjúkt og rotið, að ríkið rambaði á gjaldþrotsbarmi. ... Blað þetta, sem hefur stóran lesendahóp, þykir heldur óvandað í fréttaflutningi, og hefur það alloft komið fyrir, að það hafi sagt furðusögur frá Íslandi, sem lítill eða enginn fótur var fyrir.“ Þessi frétt birtist í einu Reykjavíkurblaðanna 16. júlí 1936, svo sem getið er um í Öldinni okkar. Hvað var þá um að vera á Íslandi? Leyfum bræðrunum Bjarna Benediktssyni, síðar forsætisráðherra, og Pétri Benediktssyni, síðar alþingismanni og bankastjóra, að lýsa fyrir okkur ástandinu eins og það var. Takið nú vel eftir.

I. „Dagar linkindarinnar og svika samábyrgðarinnar“

Í bréfi til Bjarna 12. marz 1934 segir Pétur um Landsbankann og Útvegsbankann: „Fer ekki að koma að því, að tímabært sé að breyta þeim báðum í fangelsi og hleypa engum út, nema hann geti með skýrum rökum fært sönnur á sakleysi sitt?“ Bjarni svarar 22. marz: „Hætt er við að enn séu ekki öll kurl komin til grafar um þá fjármálaóreiðu og hreina glæpastarfsemi, sem nú tíðkast í landinu ... Er þó það, sem þegar er vitað, ærið nóg. Bersýnilegt er, að þjóðlífið er sjúkt. Kemur það ekki einungis fram í svikunum sjálfum, heldur einnig því, að raunverulega „indignation“ er hvergi að finna hjá ráðandi mönnum, persónuleg vild eða óvild og stjórnmálahagsmunir ráða öllu, á báða bóga, um hver afstaða er tekin. Slíkt fær ekki staðizt til lengdar. Dagar linkindarinnar og svika samábyrgðarinnar hljóta að fara að styttast.“ Þessar tilvitnanir eru teknar úr bók Jakobs F. Ásgeirssonar sagnfræðings, Pétur Ben. Ævisaga (1998). Ætla má, að óbirt bréf þeirra bræðra og annarra gefi enn litríkari mynd af ástandi Íslands á þessum árum.

Hvert var tilefnið? Um þetta leyti hafði orðið uppvíst um endurnýtingu máðra peningaseðla, sem höfðu teknir verið úr umferð. Kveldúlfsmálið logaði á síðum blaðanna. Verðfall á fiski og heimskreppan höfðu komið illa við sjávarútveginn, og skuldir Kveldúlfs höfðu hlaðizt upp í Landsbankanum, svo að fyrirtækið var ekki lengur talið eiga fyrir skuldum. Málið var leyst með því, að Ólafur Thors, forstjóri Kveldúlfs og formaður Sjálfstæðisflokksins, og Jónas Jónsson frá Hriflu, formaður Framsóknarflokksins, tóku sér sæti hlið við hlið í bankaráði Landsbankans 1936, og hélt Ólafur sæti sínu þar nær samfleytt til dauðadags og var þó forsætisráðherra í fimm ríkisstjórnum. Þarna var að því er virðist innsiglaður grunnurinn að helmingaskiptum tveggja helztu flokka landsins. Kveldúlfi og öðrum var hlíft gegn því, að framsóknarfyrirtækin, þar með talið Samband íslenzkra samvinnufélaga, fengju einnig viðvarandi sjálfsafgreiðslu í bankakerfinu. Alþýðuflokkurinn og síðar Alþýðubandalagið fengu aukaaðild að fyrirkomulaginu. Þetta er ítalska formúlan: allir með, svo að enginn beri ábyrgð. Þessi skipan hélzt um langt skeið og var nú síðast lögð til grundvallar einkavæðingar Búnaðarbankans og Landsbankans 1998-2002, nema nú voru gömlu helmingaskiptaflokkarnir einir um hituna með árangri, sem blasir nú við öllum landsmönnum.

II. Áhugalaust ákæruvald

Vandinn var samt ekki einkavæðingin, þótt sumir haldi því nú fram með sigurbros á vör. Nei, einkavæðing bankanna var nauðsynleg í ljósi reynslunnar og löngu tímabær. Andstaða gegn einkavæðingu bankanna vitnaði um djúpstætt skilningsleysi á ábyrgð gömlu ríkisbankanna á margvíslegri óhagkvæmni í efnahagslífinu og mikilli verðbólgu og skuldasöfnun af völdum þessarar óhagkvæmni. Vandinn var útfærslan (og þá gildir einu, að gamlir marxistar halda því sumir fram, að kommúnismi sé góð og gild samfélagsskipan og útfærslan á honum hafi mistekizt). Ríkisstjórn sjálfstæðisflokksins og Framsóknarflokksins hætti við dreift eignarhald að nýjum einkabönkum og hætti einnig við að laða erlenda banka til að hefja rekstur á Íslandi eins og til stóð í byrjun. Hún stóðst ekki slímaða freistinguna að selja Búnaðarbankann og Landsbankann á undirverði mönnum, sem höfðu aldrei komið nálægt bankarekstri, en höfðu þeim mun betra samband – talsamband eins og það heitir – við stjórnarflokkana tvo. Uppljóstrun Styrmis Gunnarssonar ritstjóra Morgunblaðsins í prentaðri ritgerð um talsambandið við Sjálfstæðisflokkinn er umhugsunarverð í ljósi þess, að Kjartan Gunnarsson varaformaður bankaráðs Landsbankans lýsti því í viðtali við Séð og heyrt eða hvar það nú var, að honum fyndist gott að þegja með Davíð Oddssyni vini sínum, forsætisráðherra og formanni Sjálfstæðisflokksins. Þau ummæli eru athyglisverð vegna þess, að fyrir liggja skriflegar heimildir um sameiginlega aðför þeirra tveggja að viðskiptavini Landsbankans, þessum sama ritstjóra, sem þeir vinirnir hótuðu að gera gjaldþrota til að þagga niður í honum eða í hefndarskyni. Aðför tvímenninganna að ritstjóranum er skýlaust lögbrot, en ríkissaksóknari hefur ekki séð ástæðu til að athuga málið þrátt fyrir birtar frásagnir af því, til dæmis í grein Jóhanns Haukssonar blaðamanns í Mannlífi. Ákæruvaldið virðist stundum taka Sjálfstæðisflokkinn fram yfir lög og rétt.

Til marks um áhugaleysi ákæruvaldsins má einnig hafa þá staðreynd, að Sverrir Hermannsson fyrrum Landsbankastjóri Sjálfstæðisflokksins hefur í Morgunblaðinu margsinnis borið þungar sakir á Kjartan Gunnarsson, fyrrum bankaráðsmann í Landsbankanum, og Finn Ingólfsson, fyrrum bankaráðsmann í Kaupþingi, en hvorki ritstjórn Morgunblaðsins né ákæruvaldinu þótti ástæða til að kanna sannleiksgildið í ásökunum Sverris. Allt þetta þarf nú að rannsaka innan um þau afbrot, sem virðast hafa verið framin í bönkunum síðustu ár. Meira um það á eftir. Margir vöruðu við hættunni, sem í því fólst að setja bankana í hendurnar á óreyndum mönnum, bæði innan bankanna og utan þeirra, en viðvörununum var ekki sinnt. Nú þyrfti hann að gefa sig fram Landsbankamaðurinn, sem varaði forustu Sjálfstæðisflokksins sérstaklega við Björgólfi Guðmundssyni, væntanlegum kaupanda Landsbankans, í ljósi fyrri viðskipta Björgólfs við bankann.

III. Landlægt andvaraleysi

Við hljótum nú að spyrja: Hefði þeim bræðrum Bjarna og Pétri Benediktssonum ekki verið nær að lýsa skoðunum sínum á bankamálunum á fjórða áratugnum opinberlega frekar en að hvískra um þau í einkabréfum? Hefðu þeir að minnsta kosti ekki átt að kveða upp úr um ástandið síðar, til dæmis á miðjum aldri, úr því að þeir lögðu ekki í það kornungir menn á fjórða áratugnum? Þeir voru að vísu báðir hrifnir burt langt fyrir aldur fram, svo að við fáum trúlega aldrei að vita, hvort þeir hefðu kosið að taka sannleikann um bankana með sér í gröfina eða ekki. Það kann að flækja málið, að annar bræðranna gerðist hægri hönd og síðar eftirmaður Ólafs Thors í Sjálfstæðisflokknum og ríkisstjórn, hinn varð tengdasonur Ólafs. Enginn má skilja orð mín svo, að ég vilji draga þá bræður Pétur og Bjarna til sérstakrar ábyrgðar á landlægu andvaraleysi í bankamálum og fjármálum. Svo er alls ekki, enda vitna glefsurnar úr bréfum þeirra þvert á móti um réttsýni þeirra langt umfram marga aðra menn, sem mikið létu að sér kveða á Íslandi um þeirra daga og æ síðan. Báðir gerðu landi og þjóð mikið gagn, hvor á sínum vettvangi. Ég segi bara: þeir hefðu samt átt að leysa frá skjóðunni eða skilja að minnsta kosti eftir sig einhver skýr merki um það, að þeir hafi reynt að hreinsa til í bönkunum og samfélaginu. Þess sjást þó engin merki. Þeir gengu inn í björgin eins og margir aðrir menn hafa gert og urðu samdauna stjórnmálastéttinni. Þeir lögðu ásamt öðrum á borðið handa yngri mönnum, sem gengu á lagið og keyrðu landið í kaf. Þögn þeirra gerði að segja má eftirmönnum þeirra og gervallri stjórnmálastéttinni og blöðunum, einkum Morgunblaðinu, eina gamla flokksmálgagninu, sem er enn á lífi, kleift að halda áfram að þræta fram í rauðan dauðann fyrir fúann í innviðum bankanna, efnahagsmálanna og ýmissa annarra þátta þjóðlífsins.

IV. Fordæmi Færeyja

Ég birti fjórða ritgerðasafnið mitt Síðustu forvöð 1995. Þar er endurprentuð ritgerð mín um fjárhagshrun Færeyja frá árinu áður. Kveikjan að ritgerðinni var prýðileg bók Eðvarðs T. Jónssonar fréttamanns, Hlutskipti Færeyja (1994), þar sem hann lýsir Færeyjum eins og skrípamynd af Íslandi. Ritgerð mín hefst á þessum orðum: „Hrun færeysks efnahagslífs er trúlega einn mesti harmleikur í Vestur-Evrópu á síðari helmingi þessarar aldar. Sjálfstæð þjóð með eigin menningu, sögu og tungu hefur farið svo herfilega að ráði sínu, að við henni virðist nú blasa annaðhvort sjálfstæðissvipting ellegar mun meiri fólksflótti úr eyjunum en orðinn er og skuldabasl langt fram á næstu öld, jafnvel almenn fátækt. Þess eru engin dæmi úr Evrópusögu síðustu áratuga, að frjáls og næstum fullvalda þjóða hafi kallað þvílíka niðurlægingu yfir sjálfa sig. Landsframleiðsla Færeyinga hefur fallið um meira en þriðjung síðan 1989. Á þennan kvarða er efnahagshrun Færeyja svipað umfangs og hrun Sovétríkjanna sálugu á sama tíma.“ Þessum upphafsorðum fylgir löng lýsing, innblásin af bók Eðvarðs T. Jónssonar og öðrum heimildum, á þeim fúnu innviðum, sem felldu Færeyjar. Ég segi: „Efnahagshrun Færeyja þarf að skoða ekki aðeins í sögulegu samhengi, heldur einnig í samhengi við eðli og innviði þjóðfélagsins. Eðvarð T. Jónsson segir ýmsar sögur af undirferli, spillingu og græðgi ýmissa helztu „máttarstólpa“ þjóðfélagsins, manna, sem virtust hegða sér í samræmi við leikreglur samfélagsins, þótt lög væru bersýnilega brotin, en fáir virtust gera sér rellu út af því. Allir vissu allt um alla í svo litlu landi. Enginn getur þótzt ekki hafa vitað, hvernig ástandið var í raun og veru.“

Síðan er brestunum lýst einum af öðrum: kjördæmaskipan, sem var gróðrarstía hrepparígs á hæsta stigi; ofurvaldi útvegsmanna, sem mærðu frjálsa samkeppni og nærðust á styrkjum; ábyrgðarleysi í stjórnmálum, sem lýsti sér meðal annars í því, að ekki var heil brú í efnahags- eða sjávarútvegsstefnu nokkurs af stjórnmálaflokkunum. Ég spyr í ritgerðinni: „Er eintómri fáfræði um að kenna? Um það segir Eðvarð T. Jónsson: „Efnahagskerfið var fársjúkt, en sjúklingurinn lá í sælli vímu og vissi ekki að neitt alvarlegt amaði að sér fyrr en hann var nánast í andarslitrunum.““ ... Ég held áfram: „En læknarnir þá? Hvar voru þeir? – það er að segja hagfræðingarnir. Það er skemmst frá því að segja, að það munu vera tólf hagfræðingar í Færeyjum, þar af níu flokksbundnir. Hinir þrír reyndu að vara almenning og stjórnvöld við efnahagsþróuninni, en þeir voru æptir niður.“

Í ritgerð minni standa einnig þessi orð: „Færeyingar mega þakka sínum sæla fyrir að eiga ekki fullburða seðlabankastofnun, eina með öllu, því að ætli Atli Dam hefði þá ekki verið skipaður seðlabankastjóri?“ Atli Dam lögmaður var einmitt höfuðarkitektinn að fjárhagshruni Færeyja. Hremmingum Færeyja lyktaði svo, að Danir lánuðu færeysku landsstjórninni einn milljarð Bandaríkjadala eða þar um bil. Það gerir um einn og hálfan milljarð dala á verðlagi dagsins í dag eða 3,7 milljónir íslenzkra króna á hvert mannsbarn í Færeyjum. Til samanburðar býst ríkisstjórn Íslands nú til að taka að láni í Alþjóðagjaldeyrissjóðnum og seðlabönkum í tengslum við sjóðslánið fjárhæð, sem nemur 2,2 milljónum íslenzkra króna á hvern Íslending eða þar um bil. Annar munur á lánunum tveim fyrir utan fjárhæðirnar að framan er, að íslenzka lánið er öðrum þræði tekið til að efla gjaldeyrisforða Seðlabankans, en færeyska lánið var tekið til að standa skil á eldri óreiðuskuldum. Enn er ekki vitað, hversu mikið fé þarf til að standa skil á skuldum Íslands og Íslendinga í útlöndum, þar eð andvirði eignanna, sem standa á móti skuldunum, er óvíst.

Danir afskrifuðu að auki færeyskar skuldir um 150 milljónir dala, eða 220 milljónir dala á núvirði. Að öðru leyti greiddu færeyskir skattgreiðendur Dönum skuldina að fullu með vöxtum á innan við tíu árum samkvæmt upplýsingum, sem ég hef fengið frá Hagstofu Færeyja. Kreppan stóð skemur en í tíu ár einnig í þeim skilningi, að 2001 náði landsframleiðsla á mann í Færeyjum fyrra hámarki frá 1993. Aðeins um helmingur fólksins, sem flúði Færeyjar í kreppunni, sneri þó aftur. Færeyingar ættu nú að vera 54 þúsund miðað við fólksfjölgun fyrri ára, en þeir eru nú 49 þúsund.

V. Hvaða neisti kveikti bálið?

Hvenær hófst atburðarásin, sem lauk með hruni bankanna? Það er álitamál. Eitt svarið er: hún hófst á heimastjórnarárunum, þegar Hannes Hafstein var bankastjóri þau ár, sem hann var ekki ráðherra. Þá var lagður grunnurinn að forræði stjórnmálahagsmuna yfir bönkunum, óviðurkvæmilegu samneyti stjórnmála og viðskipta, sem hefur æ síðan fylgt þjóðinni eins og skuggi eða vofa, spilltu samneyti, sem hlóð undir framkvæmdarvaldið á kostnað löggjafarvalds og dómsvalds og gróf með því móti undan nauðsynlegum valdmörkum og mótvægi. Valdhlýðni var reglan. Fáir lögðu í að rugga bátnum í þröngsýnu samfélagi, þar sem útsendarar stjórnmálaflokkanna í bönkunum skömmtuðu lánsfé og gjaldeyri og félagar þeirra á flokksblöðunum voru hafðir til að úthrópa þá, sem fóru út af sporinu. Annað skammdrægara svar er þetta. Rás atburðanna hófst fyrir aldarfjórðungi með upptöku kvótakerfisins, þegar stjórnmálastéttin kom sér saman um að afhenda útvegsmönnum ókeypis aðgang að sameiginlegri auðlind þjóðarinnar. Þessi rangláta ákvörðun, sem allir flokkar á þingi báru sameiginlega og sinnulausa ábyrgð á, skerti svo siðvitund stjórnmálastéttarinnar, að þess gat ekki orðið langt að bíða, að aðrar jafnvel enn afdrifaríkari ákvarðanir af sama tagi sæju dagsins ljós. Hví skyldu menn, sem víluðu ekki fyrir sér að búa til nýja stétt auðmanna með ókeypis afhendingu aflakvóta í hendur fárra útvalinna, hika við að hafa svipaðan hátt á einkavæðingu banka og annarra ríkisfyrirtækja? Því hlaut að fara sem fór. Varaformaður Framsóknarflokksins auðgaðist svo á einkavæðingu Búnaðarbankans, að hann gerði sér lítið fyrir og keypti þjóðarflugfélagið (og lét skipa sjálfan sig seðlabankastjóra í millitíðinni, en hann hafði að vísu ekki efni á láglaunabaslinu þar nema skamma hríð). Framkvæmdastjóri Sjálfstæðisflokksins gerðist einnig milljarðamæringur við einkavæðingu Landsbankans, og enginn spurði neins, enda voru fjölmiðlarnir flestir komnir í hendur eigenda bankanna. Hann fer enn sem fyrr huldu höfði að því er virðist fingrafaralaus. Formaður Sjálfstæðisflokksins lét skipa sjálfan sig seðlabankastjóra eins og að drekka vatn og lét bankaráðið umsvifalaust hækka laun sín upp fyrir laun forseta Íslands með kveðju til Bessastaða. Áður hafði hann skammtað sér konungleg eftirlaun úr vasa almennings. Marga aðra flokksmenn mætti nefna til sögunnar. Það hafði ekki áður gerzt í sögu lýðveldisins, að menn auðguðust svo ótæpilega á stjórnmálaafskiptum. Það var nýtt. Kvótakerfið varðaði
veginn inn í sjálftökusamfélagið.

VI. Ofvöxtur bankanna

Hrun bankanna var tvíþætt. Í fyrsta lagi uxu bankarnir á örfáum árum sjálfum sér og landinu langt yfir höfuð. Vöxturinn var óeðlilegur meðal annars vegna þess, að eigendur bankanna voru byrjendur. Bankamennirnir rökuðu saman fé handa sjálfum sér og sáust ekki fyrir, því að sagan sýnir, að bankar geta varpað afleiðingum bankahruns á axlir saklausra vegfarenda. Í annan stað hefðu stjórnvöld við þessar kringumstæður átt að standa fast gegn ofvexti bankanna. En of náin gömul og gróin tengsl milli stjórnmála og viðskipta veiktu aðhaldið og eftirlitið. Ríkisstjórnin hefði átt að leggja sérstakan skatt á bankana til að hemja vöxt þeirra, en það gerði hún ekki. Seðlabankinn hefði átt að leggja bítandi bindiskyldu á bankana til að hemja vöxt þeirra, en það gerði hann ekki. Fjármálaeftirlitið hefði átt að sérsníða þung álagspróf að viðkvæmum íslenzkum aðstæðum, en það var ekki heldur gert. Allt stjórnkerfið brást. Endurteknum viðvörunum innlendra manna og erlendra var ekki sinnt. Viðskiptaráð Íslands gekk svo langt 2006 að greiða Frederic Mishkin prófessor í New York 135 þúsund Bandaríkjadali fyrir að leggja nafn sitt við ámáttlega skýrslu þess efnis, að allt væri enn í himnalagi í fjármálum Íslands. Upplýsingarnar um þóknun Viðskiptaráðs til Mishkins birtust fyrst í Wall Street Journal fyrir skömmu. Mishkin ætti að sjá sóma sinn í að skila fénu aftur til Íslands, til dæmis til Mæðrastyrksnefndar, og það mættu ýmsir aðrir menn gera. Ofvöxt bankanna þarf einnig að skoða í samhengi við peningamálastjórnina. Bankarnir áttu sér ekki traustan og trúverðugan bakhjarl, sem gat haldið verðbólgu í skefjum og veitt þeim nauðsynlega fyrirgreiðslu í erlendri mynt, úr því að Seðlabankinn vanrækti þrátt fyrir ítrekaðar áskoranir að byggja upp öflugan gjaldeyrisvarasjóð til að vega á móti erlendri skammtímaskuldasöfnun bankanna. Þrákelkni ríkisstjórnarinnar og Seðlabankans fyrir hönd krónunnar í nafni sjálfstæðrar peningamálastjórnar og óskoraðs fullveldis hefur nú í reyndinni teflt fjárhagslegu sjálfstæði þjóðarinnar í tvísýnu um sinn.

VII. Ekkert vit, engin hemja

Það hefði átt að blasa við hverjum heilvita manni, að umsvif útrásarvíkinganna og vina þeirra í bönkunum og stjórnmálaheiminum náðu engri átt. Enginn atvinnurekstur stendur undir svo augljósri vitleysu. Tökum kvótakónginn, sem keypti sér þyrlu, af því að honum hentaði ekki stundatafla áætlunarflugsins milli lands og eyja. Tökum bankaeigandann, sem byggði sér hús í Reykjavík með skotheldum rúðum í gluggum og fullbúinni skurðstofu inni í íbúðinni. Tökum allt fólkið, sem keypti sér rándýr hús til þess eins að sprengja þau í loft upp og byggja enn dýrari hús á lóðunum. Tökum bankastjórana og starfsmenn þeirra, sem tóku sér laun, sem stóðu bersýnilega í engu samhengi við vinnuframlag þeirra, eins og kom á daginn. Tökum nýbyggingarnar í þjóðgarðinum á Þingvöllum, sem á þó að heita friðlýst land. Ekkert af þessu náði nokkurri átt, og mætti þó hafa listann miklu lengri. Taumlaus græðgin í bönkunum tók út yfir allan þjófabálk. Eigendur bankanna röðuðu stjórnmálamönnum í kringum sig öðrum þræði að því er virðist til að kaupa sér frið. Illugi Gunnarsson þingmaður Sjálfstæðisflokksins og fyrrum aðstoðarmaður forsætisráðherra sat til dæmis í stjórn sjóða Glitnis þar til bankinn hrundi. Hvað var hann að gera þar? Eigendur bankanna notuðu þá til að lána sjálfum sér og fyrirtækjum sínum til vafasamra fjárfestinga og fólu stjórnendum og starfsmönnum bankanna að ráðleggja viðskiptavinum að flytja sparifé af tryggðum innlánsreikningum yfir í ótryggða sjóði, sem voru hálffullir af verðlitlum eða verðlausum pappírum eigendanna. Þessi háttsemi bankanna varðar við lög og hefur rænt mikinn fjölda sparifjáreigenda miklu fé. Það ýtir undir gamla tortryggni, að ákæruvaldið skuli ekki hafa látið strax til skarar skríða gegn bönkunum eftir hrunið frekar en að boða mörgum vikum síðar til veiklulegrar athugunar á því, hvort lög kunni kannski að hafa verið brotin. Silagangur ríkisstjórnarinnar síðan bankarnir hrundu vekur ekki heldur traust. Eina færa leiðin til að endurreisa nauðsynlegt traust milli manna inn á við og álit Íslands út á við er að spúla dekkið. Stjórnmálastéttin hefur brugðizt, big time. Hún þarf að draga sig möglunarlaust í hlé, víkja fyrir nýju fólki og veita því frið til að leggja grunninn að endurreisn efnahagslífsins og réttarkerfisins með góðra manna hjálp utan úr heimi.

Ekkert minna dugir.

Góðar stundir.

Smellum hryðjuverkalögum á

tjallann. Við eigum her að vísu ekki stóran en þeir vita það ekki neitt enda ríkir mikil leynd yfir hernaðarbrölti B.B, en við eigum aftur á móti helling af gasi og haug af öskuröpum.

Góðar stundir.

Bretland sömu leið og Ísland?

Bless Ísland

Eftir John Zufelt

Enskt máltæki segir: Ef þú narrar mig einu sinni þá skamm þér en ef þú narrar mig tvisvar þá er skömmin mín. Þetta virðist eiga vel við í núverandi stöðu lands ykkar því nú er verið að narra ykkur í annað sinn með því að skipta hinu fallna bankakerfi út fyrir nákvæmlega eins kerfi og brást svo hrapalega fyrr.

Ég fullvissa þig um að nýja kerfið mun bregðast því það er hannað til að bregðast, hannað til að framkalla fjöldagjaldþrot og vanskil húsnæðislána og hannað til að flytja sínar slæmu skuldir yfir á grunlausa skattgreiðendur eins og þig og mig. Skoðaðu sögu Seðlabanka Bandaríkjanna (Federal Reserve) og allan þann fjölda af björgunaraðgerðum sem þurft hefur að grípa til þau 95 ár sem hann hefur starfað.

Til þess að geta búið til kerfi sem ætlað er að þjóna spillingu og til að mistakast þá þarf að ráða yfir seðlabanka sem prentar pappírspeninga sem vísa á ekkert nema getu stjórnvalda til að skattleggja þegna sína. Nýir peningar eru oftast settir í umferð sem ný skuld. Þetta er mjög auðveld leið fyrir stjórnvöld til að afla fé án þess að þurfa að leita samþykkis borgara sinna og eins til að auka eyðslu þeirra.

Það að prenta þessa fallegu lituðu pappírsmiða án nokkurs samhengis við framleiðslu efnahagslífsins veldur verðbólgu; í öllum grunnáföngum í hagfræði er það kennt að þegar peningamagn er aukið án jafnmikillar aukningar á vörum eða þjónustu þá er verðbólga sjálfgefin og óumflýjanleg.

Annar biti í púsluspilinu er spillt kerfi sem leyfir bankastarfsemi landsins að auka peningamagnið enn með útlánum samkvæmt því sem kallað er fractional reserve lending (FRL) á ensku. Flestir skilja ekki þetta mjög svo mikilvæga trix og þetta er líklega aðalástæðan fyrir því hvers vegna nýja bankakerfið á Íslandi, sem er byggt upp eins og það fyrra, á einnig eftir að bregðast.

Þetta virkar svona: Seðlabankinn ykkar prentar til dæmis 10 milljarða íslenskra króna og leggur þá inn í einhvern af bönkunum. Samkvæmt reglum FRL þá verður bankinn að halda eftir 10% og getur lánað út hin 90% sem virðist einfalt mál en nú fer afstað ein heljar svikamylla til að hylja sannleikann um galdur FRL.

Segjum, til einföldunar, að banki A taki við 10 milljörðum, hann heldur eftir einum milljarði og getur nú lánað út 9 milljarða. Nú getur það gerst að þessir 9 milljarðar verði lagðir inn í annan banka, banka B. Banki B getur nú beitt sömu reiknireglunni og banki A gerði. Hann heldur eftir 10% eða 900 milljónum og lánar síðan út 8,1 milljarð til banka C og aftur er sömu reiknireglunni beitt, bankinn heldur 810 milljónum og lánar út 7,29 milljarða og svona gengur þetta aftur og aftur 27 sinnum. Upprunalegu 10 milljarðarnir hafa þá nífaldast, eru orðnar að 90 milljörðum. Þetta er í raun peningaframleiðsla og þegar þið gerið ykkur grein fyrir því að upprunalegu 10 milljarðarnir voru í fyrsta lagi prentaðir á pappír án nokkurrar ávísunar á verðmæti og hafa síðan nífaldast með áslætti á lyklaborð tölvu þá ferðu að skilja það vald sem nútíma bankakerfi hefur.

Bankarnir A, B og C eru ekki skyldugir til að lána einstaklingum fyrir, til dæmis, bíl eða heimili. Satt að segja eru þeir ekkert sérlega spenntir fyrir svoleiðis smáræði. Þeir vilja stór lán og miklar fjárfestingar sem fær vextina til að flæða fyrir alvöru.

Í dag bíðið þið eftir nýju láni á Íslandi. Þetta er eins og að borga af VISA reikningnum með MASTER reikningnum. Ég skora á ykkur að athuga hve mörg lönd, af þeim sem hafa þegið lán frá Alþjóðagjaldeyrissjóðnum, hafi komist útúr skuldum sínum og um leið að skoða hve mörg þessara landa hafa verið neydd til að selja járnbrautir sínar, flutningakerfi, vatnsréttindi, lofthelgi til bandarískra stórfyrirtækja.

Er einhver annar möguleiki í stöðunni? Svo sannarlega! Sú lausn myndi gefa Íslandi einn sterkasta gjaldmiðil í heimi og hefði mjög litla verðbólgu í för með sér (sagan hefur sýnt minna en 1%) ásamt því að gjaldmiðillin myndi öðlast alþjóðlega viðurkenningu. Lausnin er sú að snúa aftur að gullviðmiði og stöðva notkun bankakerfisins á FRL. Bankarnir eiga að snúa sér aftur að upprunalegu hlutverki sínu, að gæta raunverulegra verðmæta og að gefa út gjaldmiðil sem væri ávísun á þessi verðmæti. Bankarnir myndu fá þóknun fyrir þessa þjónustu sína og Guð veit að þeir elska þóknanir og það besta er að það myndu aldrei verða önnur bankakreppa.

Til að sýna fram á hversu lífsseigt slíkt kerfi er þá ætla ég að spyrja: Ef fjársjóður Egils myndi finnast í dag af grunlausum bónda nálægt Borgarfirði hefði fjársjóðurinn þá eitthvað verðgildi? Svarið er að sjálfsögðu já því fjársjóðurinn innihélt bæði silfur og gull sem hefur verðgildi í dag líkt og á tímum Egils og það hefur haldið verðgildi sínu þrátt fyrir verðbólgu og er mikils virði enn í dag.

Allir þeir gjaldmiðlar sem hafa haft gott gengi í sögu mannkynsins hafa verið bundnir gulli. Mynt sem inniheldur gull hefur sjálfkrafa virði hvar sem er í heiminum og er ekki hægt að verðfella eða braska með. Besta dæmið er “Solidus” (sem hefur gengið undir gælunafninu Bezant) sem var slegin af Konstantín keisara í Konstantínópel á 5. öld e.Kr. Myntin innihélt 65 korn (grain) af gulli og var gjaldgeng hvar sem er í heiminum í 800 ár. Ef Bezant væri enn til þá hefði myntin enn raunverulegt verðgildi. 65 korn jafngildir 0,1369 troy únsum, margfaldað með gullverðinu 700 dali/únsu jafngildir 95,83 bandarískum dollurum. Þetta væri núverandi og óumdeilanlegt verðgildi eins Bezants í dag. Um hvaða annan fornan gjaldmiðil má segja það sama?

Það sem kom Íslandi í þessi vandræði og raunar mörgum öðrum löndum einnig er peningakerfi sem byggir á skuld og prentar einskisverða pappírspeninga og útdeilir þeim sem ávísun á skuld. Það var skuld sem kom ykkur í þessa stöðu og nú segja sérfræðingarnir að enn meiri skuld muni leysa málið. Ég trúi því að ástæðan fyrir því að svo margir íslendingar eru að hugsa um að yfirgefa Ísland er að þeir vita í hjarta sínu að þessi framtíðarlán og auknar skuldir mun binda allar ókomnar kynslóðir íslendinga í þrældóm um leið og þær þurfa að afhenda allar auðlindir sínar; fiskimiðin, orkuna, lofthelgi o.s.frv. til alþjóðabankakerfisins.

Mín tillaga er þessi: líkt og þegar einstaklingur verður gjaldþrota og byrjar á núlli (lög í BNA, ekki á Íslandi, athugasemd þýðanda) þannig á Ísland að fara að. Segið við umheiminn, “ okkur þykir það miður en þetta er það sem gerðist. Við munum reyna eins og við mögulega getum að borga skuldir okkar þegar við höfum komið undir okkur fótunum aftur”. Og til þess að komast á fætur aftur þá eigið þið að þiggja lán frá vinveittum ríkjum líkt og Noregi sem lýsti nýverið yfir vilja til að lána 650 milljónir dala og nota það til kaupa gull og taka upp nýjan gjaldmiðil byggðan á gullfæti. Líkt og Bezantinn getur myntin haft ákveðinn fjölda korna (grains) með 99,99% hreinleika og mun samstundis verða gjaldgeng um allan heim. Þegar þið hafið komið undir ykkur fótum þá borgið þið skuldir ykkar og endurvinnið illa sært stolt ykkar.

Til að mæta þessu þá verða nýju bankarnir á Íslandi að hætta að gefa út Fiat peninga (verðlausa peninga) og hætta að stunda FRL Bankarnir munu gefa út peningaávísanir studda af gulli og að hægt verði að innleysa þá fyrir gull. Á þennan hátt verður engin verðbólga til að minnka verðgildi gjaldmiðilsins og þar sem gull er viðurkennt allstaðar í veröldinni þá myndi hin nýja íslenska króna verða gjaldgeng allstaðar. Bankar eiga að hverfa aftur til þeirra upprunalega hlutverks að gæta raunverulegra verðmæta en ekki þess að prenta verðlausa pappírsmiða og braska.

Að sjálfsögðu munu allir núverandi “bankasérfræðingar” harðlega mótmæla öllu því sem ég hef sagt því þeir vilja halda skuldamaskínu sinni gangandi en ég efast ekki um að nýkróna bundin gulli mun halda uppi verði gjaldmiðils ykkar í framtíðinni og setja efnahagslífið af stað aftur sem og verslun við umheiminn. En það sem er mikilvægast er að þið haldið arfleifð ykkar og auðlindum til að miðla áfram til næstu kynslóða íslendinga.

Ég trúi því að þið standið frammi fyrir stórkostlegu tækifæri sem ekkert annað land hefur í dag og það er að byggja upp sanngjarnt, sterkt og öruggt bankakerfi sem mun verða fyrirmynd fyrir umheiminn. Ég tel mig heppinn að eiga marga yndislega íslenska vini. Maki minn og ég höfum upplifað innilega gestrisni, frábæran mat og stórkostlega náttúru og við óskum ykkur alls hins besta í framtíðarbaráttu ykkar við að lifa af.

 

Skrifað af John Zufelt starfsmanni fjárfestingarbanka áður en hann fór á eftirlaun.

 

Þýtt og tekið af vald.org af einhverjum sem ég man ekkert hver er á málefni.com

 

Góðar stundir.

Forstjóri verndaður?

Björn B. og Geir H. Haarde eru svipaðir hrokagikkir (vídió)

enda semur þeim að sagt er ágætlega þessum prelátum. Gleymum heldur ekki svörtulofta vindbelgnum sem telur sig yfir allar aðrar mannverur hafinn, hann smellpassar í hópinn.

Þetta er nákvæmlega það sem sagt hefur verið, hrokinn einstakur og spurningum ekki svarað.

Góðar stundir.

Telur vantrauststillögu efla samstarf ríkisstjórnarinnar

Hvaða ÆMF kjaftæði er þetta?

Það líður ekki sá fréttamannafundur án þess að  nefna Alþjóðagjaldeyrissjóðinn IMF. En hvernig í helvítinu má það vera að ekki nokkur kjaftur af þessu stjórnarliði getur borið fyrir sig mannsæmandi tungumáli? ÆMF í guðanna bænum notið íslenskt mál, ef það er ekki hægt og þykir ekki nógu fínt skammstafið þetta þá alla leið á ensku. Eða er það svo sársaukafullt að nefna þetta að Æið verður óhjákvæmilegur fylgifiskur?

Aumleg þykir mér aðferðin við að kaupa sér vinsældir, það á að afnema þetta helvítis eftirlaunafrumvarp í heild sinni og ekkert andskotans röfl. Síðan mætti að ósekju lækka launin hjá þessu sjálftökuhyski í skjóli kjararáðs til samræmis við almenna launataxta hins opinbera punktur.

Góðar stundir.

Óska eftir launalækkun